Hướng dẫn về tiêu chí, chỉ tiêu Tiếp cận pháp luật trong đánh giá nông thôn mới và đô thị văn minh

16/08/2024

Vừa qua, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đã ký Quyết định số 1143/QĐ-BTP ban hành Hướng dẫn nội dung tiêu chí, chỉ tiêu “tiếp cận pháp luật” trong đánh giá nông thôn mới và đô thị văn minh (Quyết định số 1143). Quyết định này thay thế Quyết định số 1723/QĐ-BTP ngày 15/8/2022 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành Hướng dẫn tiêu chí huyện đạt chuẩn tiếp cận pháp luật thuộc Bộ tiêu chí quốc gia về huyện nông thôn mới, tiêu chí tiếp cận pháp luật thuộc Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021 - 2025 và tiêu chí quận, thị xã, thành phố đạt chuẩn tiếp cận pháp luật thuộc Tiêu chí quận, thị xã, thành phố thuộc cấp tỉnh đạt chuẩn đô thị văn minh.

          Theo đó, Quyết định số 1143/QĐ-BTP đã có một số quy định, hướng dẫn mới, thay đổi trong việc đánh giá tiêu chí, chỉ tiêu “Tiếp cận pháp luật” trong việc đánh giá nông thôn mới và đô thị văn minh, cụ thể:

1. Sửa đổi nội dung chỉ tiêu 18.4 “Tiếp cận pháp luật” trong Bộ Tiêu chí quốc gia xã nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025

Nội dung chỉ tiêu này được Quyết định số 1143 hướng dẫn cụ thể tại Phụ lục I và có sự thay đổi căn bản. Đó là, việc xác định đạt chuẩn của chỉ tiêu 18.4 ‘tiếp cận pháp luật” không căn cứ vào toàn bộ kết quả đánh giá xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật hàng năm mà chỉ căn cứ vào kết quả đánh giá của 03 tiêu chí tiếp cận pháp luật theo Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg và Thông tư số 09/2021/TT-BTP của năm trước liền kề xét công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới gắn với chức năng, nhiệm vụ của Ngành Tư pháp, gồm: (1) Ban hành văn bản theo thẩm quyền để tổ chức bảo đảm thi hành Hiến pháp và pháp luật trên địa bàn, (2) Tiếp cận thông tin, phổ biến, giáo dục pháp luật, (3) Hòa giải ở cơ sở, trợ giúp pháp lý. Xã Đạt chỉ tiêu 18.4 “Tiếp cận pháp luật” khi điểm số của từng tiêu chí (1) (2) (3) nêu trên đạt từ 80% số điểm tối đa trở lên.

2. Quy định chỉ tiêu 9.5 “Phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật theo quy định” thuộc Tiêu chí phường, thị trấn đạt chuẩn đô thị văn minh

Đối với chỉ tiêu 9.5 “Phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật theo quy định” thuộc Tiêu chí phường, thị trấn đạt chuẩn đô thị văn minh theo quy định tại Quyết định số 04/2022/QĐ-TTg thì sử dụng kết quả đánh giá, công nhận phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật theo Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg và Thông tư số 09/2021/TT-BTP của năm trước liền kề năm đánh giá.

3. Sửa đổi yêu cầu về mô hình điển hình về phổ biến, giáo dục pháp luật và mô hình điển hình về hòa giải ở cơ sở

Phụ lục II của Quyết định số 1143/QĐ-BTP hướng dẫn nội dung tiêu chí 16 “Tiếp cận pháp luật” thuộc Bộ tiêu chí quốc gia xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021-2025. Nội dung này, về cơ bản được giữ nguyên như quy định tại Quyết định số 1723/QĐ-BTP trước đây, tuy nhiên có được chỉnh sửa nhỏ về từ ngữ, trình bày. Trong đó, sửa đổi, làm rõ hơn yêu cầu của mô hình điển hình về phổ biến, giáo dục pháp luật, hòa giải ở cơ sở là mô hình xã điển hình về phổ biến, giáo dục pháp luật, mô hình xã điển hình về hòa giải ở cơ sở, cụ thể:

+ Xã được xác định là có mô hình điển hình về phổ biến, giáo dục pháp luật khi đáp ứng các yêu cầu sau: (i) Các chỉ tiêu 3, 4, 5 và 6 thuộc Tiêu chí 2 “Tiếp cận thông tin, phổ biến giáo dục pháp luật” theo quy định của Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg và Thông tư số 09/2021/TT-BTP đạt số điểm tối đa; (ii) Huy động được nguồn lực hỗ trợ công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; (iii) Trong 05 năm gần nhất tính đến thời điểm đánh giá có tập thể hoặc cá nhân được cơ quan có thẩm quyền cấp huyện trở lên tặng Giấy khen hoặc Bằng khen hoặc hình thức khen thưởng khác vì có thành tích xuất sắc về triển khai các giải pháp, sáng kiến trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật.

+ Xã được xác định là có mô hình điển hình về hòa giải ở cơ sở khi đáp ứng các yêu cầu sau: (i) Chỉ tiêu 2 thuộc Tiêu chí 3 “Hòa giải ở cơ sở, trợ giúp pháp lý” theo quy định tại Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg và Thông tư số 09/2021/TT-BTP đạt số điểm tối đa; (ii) Huy động đội ngũ luật sư, luật gia, Hội thẩm nhân dân, lực lượng Công an nhân dân, Bộ đội Biên phòng, báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật, lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, người đã từng là Thẩm phán, Kiểm sát viên, Điều tra viên, người đã hoặc đang công tác trong lĩnh vực pháp luật tham gia làm hòa giải viên ở cơ sở hoặc hỗ trợ cho công tác hòa giải ở cơ sở; (iii) Trong 05 năm gần nhất tính đến thời điểm đánh giá có tập thể hoặc cá nhân được cơ quan có thẩm quyền cấp huyện trở lên tặng Giấy khen hoặc Bằng khen hoặc hình thức khen thưởng khác vì có thành tích xuất sắc về triển khai các giải pháp, sáng kiến trong công tác hòa giải ở cơ sở.

4. Chỉ tiêu cấp huyện đạt chuẩn tiếp cận pháp luật

Phụ lục III ban hành kèm theo Quyết định số 1143/QĐ-BTP hướng dẫn nội dung của chỉ tiêu 9.6 “Huyện đạt chuẩn tiếp cận pháp luật theo quy định” thuộc Bộ tiêu chí quốc gia về huyện nông thôn mới, chỉ tiêu 9.7 “Huyện đạt chuẩn tiếp cận pháp luật theo quy định” thuộc Tiêu chí huyện nông thôn mới đặc thù, không có đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2021 - 2025 và chỉ tiêu 9.4. “Quận, thị xã, thành phố đạt chuẩn tiếp cận pháp luật” thuộc Tiêu chí quận, thị xã, thành phố trực thuộc cấp tỉnh đạt chuẩn đô thị văn minh (gọi chung là chỉ tiêu cấp huyện đạt chuẩn tiếp cận pháp luật).

Theo đó, việc xác định chỉ tiêu cấp huyện đạt chuẩn tiếp cận pháp luật theo quy định cần tập trung đánh giá mức độ thực hiện nhiệm vụ của chính quyền địa phương cấp huyện trên cơ sở 04 nội dung thuộc các lĩnh vực: (1) xây dựng, ban hành văn bản theo thẩm quyền; (2) tiếp cận thông tin; (3) phổ biến, giáo dục pháp luật; hòa giải ở cơ sở; (4) trợ giúp pháp lý. Như vậy, so với quy định trước đây, Quyết định số 1143/QĐ-BTP đã chỉnh sửa việc xác định mức độ đạt chuẩn của chỉ tiêu cấp huyện đạt chuẩn tiếp cận pháp luật theo quy định, cụ thể: (i) Bỏ các điều kiện cấp huyện đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, cách tính theo điểm số; (ii) Lược bỏ một số  nội dung về tổ chức tiếp công dân, tiếp nhận, giải quyết kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo; tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính.

Riêng đối với chỉ tiêu 9.7 “Huyện đạt chuẩn tiếp cận pháp luật” thuộc tiêu chí huyện nông thôn mới đặc thù, không có đơn vị hành chính cấp xã, ngoài đáp ứng tiêu chuẩn 04 nội dung của chỉ tiêu cấp huyện đạt chuẩn tiếp cận pháp luật theo quy định nói trên, còn phải đáp ứng 04 nội dung khác về: (1) tỷ lệ các vụ, việc hòa giải được tiếp nhận, giải quyết trên cơ sở đúng quy định pháp luật về hòa giải ở cơ sở; (2) tỷ lệ các vụ, việc hòa giải ở cơ sở được hòa giải thành; (3) tỷ lệ tổ hòa giải được hỗ trợ kinh phí hoạt động đúng mức chi theo quy định; (4) tỷ lệ vụ, việc hòa giải đã được hỗ trợ thù lao cho hòa giải viên đúng mức chi theo quy định.

Quyết định số 1143/QĐ-BTP có hiệu lực kể từ ngày 20/6/2024 và thay thế Quyết định số 1723/QĐ-BTP.

 TGV